Lohusalık bedenin doÄŸumun ardından fiziksel ve ruhsal toparlanma sürecidir. Ä°ki kiÅŸilik bir aile hastaneden en az 3 kiÅŸi olarak dönmüÅŸtür. Psikolojik olarak kadın bebek için anne rolüne adaptasyon sürecindedir. Çift iliÅŸkisi içinse doÄŸum “sevgili” olmaktan, “anne sevgili” ya da “baba sevgili” olmaya geçiÅŸtir. BebeÄŸe bakım vermek yeni ebeveynler için mutluluk kaynağıdır, ama alışılmadık zorluklar da içermektedir ve yorucudur.
Aynı zamanda ev bebeÄŸe, anneye, aynı zamanda kendi annesi aracılığıyla yeni babaya bakım verilmesi amacıyla kalabalıklaÅŸmıştır. KuÅŸkusuz ki bu süreçte cinselliÄŸi keyifli yaÅŸayabilmek hatta “yaÅŸayabilmek” zorlaÅŸmıştır.
Kadının lohusalık hüznü yaÅŸaması, doÄŸum sonrası depresyon geliÅŸtirmesi riskleri de vardır.
Ruhsal süreçlerle birlikte kadın fizyolojik olarak da deÄŸiÅŸimler yaÅŸamaktadır. DoÄŸum sonrası oluÅŸan hormonsal deÄŸiÅŸiklikler ve emzirme sırasında salınan hormonlar kadının cinsel isteÄŸi ve uyarılmasında azalmaya yol açabilir, vajina ıslanma gecikebilir ya da olmayabilir. Zaten evrimsel açıdan bakılırsa bu dönem kadının yavru bakımı yapması gereken, tekrar gebe kalmasının, bir baÅŸka deyiÅŸle üremesinin istenmediÄŸi bir dönemdir. Ancak evrimin ileri basamağındaki insanlar için cinsellik sadece üreme amaçlı deÄŸildir ve sürdürülmelidir.
Ä°nsan cinselliÄŸi sadece hormonlarla belirlenmediÄŸi, sosyal koÅŸullarla da etkilendiÄŸinden bazı kadınların cinselliÄŸi yaÅŸantılaÅŸmasında hiçbir deÄŸiÅŸiklik olmayabilir. KuÅŸkusuz ki sorunsuz sürdürülebilen cinsellik, deÄŸiÅŸen bedenine raÄŸmen kadının kendini yeniden arzulanabilir, çekici ve beÄŸenilir hissetmesini saÄŸlamakta ve ruh saÄŸlığını olumlu etkilemektedir. Bebek için de tutku, aÅŸk, sevgi ve yakınlık içeren bir ortamda büyümek önemlidir.
AraÅŸtırmacılar kadınların doÄŸum sonrası ortalama 12 hafta içinde gebelikten önceki cinsel iliÅŸki sıklıklarına döndüklerini tespit etmiÅŸlerdir. Genel kabul gebelik öncesi cinsel yaÅŸamları keyifli olan çiftlerin lohusalık döneminde de cinselliÄŸi keyifli yaÅŸadıkları yönündedir. Öncesinde cinselliÄŸi evliliÄŸin mecburiyeti olarak gören, haz almayan kadınlar lohusalığı cinsellikten kaçınmayı meÅŸrulaÅŸtıran bir dönem olarak algıladıkları ve cinselliÄŸi erteledikleri bilinmektedir.
Doğum sonrası ne zaman cinsel ilişkiye başlanmalı?
Genel görüÅŸ doÄŸum yapmış kadının ruhsal ve fiziksel toparlanmasının 6 hafta süreceÄŸi, yine bu dönemde oluÅŸan yoÄŸun akıntının zorluk oluÅŸturabileceÄŸi ve cinselliÄŸin doÄŸum sonrası 40. günden sonra baÅŸlayabileceÄŸi yönündedir. 40 gün rahim ve vajinanın toparlanması, eski haline dönmesi ve fiziksel yorgunluÄŸun azalması için verilen süredir. Aslında burada “cinsel iliÅŸki” kavramından ne anladığımız önemli. Dokunmalar, kucaklaÅŸmalar, öpüÅŸmelerin de cinsel yakınlık kurmanın en önemli yollarından biri olduÄŸunun altını çizersek, hemen doÄŸum sonrası cinselliÄŸe baÅŸlamanın uygun olduÄŸunu belirtebiliriz.
Aslında önemli olan çiftlerin kendilerini seks için hazır hissetmeleridir ki bu süre deÄŸiÅŸkenlik gösterebilir.Cinsel birleÅŸme ertelenmiÅŸ bile olsa doÄŸumun hemen sonrası dönemde cinsel yakınlaÅŸmaların baÅŸlaması kadına, erkeÄŸe ve çift iliÅŸkisine iyi gelecektir. KuÅŸkusuz ki bu yakınlık hissi ve çift iliÅŸkisinin pozitif olarak etkilenmesi bebeÄŸin geliÅŸiminde de olumlu katkılar saÄŸlayacaktır.
DoÄŸum sonrası dönemde kadının süt verme süreci cinselliÄŸi etkiler mi?
Hem olumlu hem olumsuz olarak etkileyebilir. Anne sütüyle beslenmenin çocuk için sayısız avantajı olduÄŸu bilinmektedir. Bu avantajları saÄŸlayan olmak, kadının kadınlık algısını güçlendirir, kendini daha “kadın” hissediyor olmak cinsel isteÄŸi arttırabilir. Yine süt veren kadınlarda fiziksel toparlanma sürecinin kısalacağı bildirilmektedir.Bazı araÅŸtırmalar emziren annelerin daha erken dönemde gebelik öncesi cinsel istek ve aktiviteye döndüklerini bildirirken, bazı araÅŸtırmacılar emzirmenin cinsel aktiviteyi olumsuz etkilediÄŸini öne sürmektedirler.Süt verilmeye devam edildiÄŸi sürece “prolaktin isimli hormon yüksek kalır ve bu hormonun cinsel isteÄŸi azaltabileceÄŸi, vajinalı ıslanmayı geciktirebileceÄŸi bilinmektedir.KayganlaÅŸtırıcı krem kullanımıyla birleÅŸmede aÄŸrı yaÅŸanması giderilebilir.Öte yandan cinsel yakınlaÅŸmalarda göÄŸüslerden süt gelebilir, bunun sıkıntıya yol açmaması için göÄŸüslerin fazla uyarılmasından kaçınılmalıdır.
DoÄŸum sonrası dönemde birleÅŸmede aÄŸrı neden olur, tedavisi var mıdır?
DoÄŸum sonrası cinsel birleÅŸmede aÄŸrı (disparoni) sık rastlanan bir durumdur. DeÄŸiÅŸen hormonlar cinsel isteÄŸi azaltır, uyarılma azalır, uyarılmanın azalması, vajinalı ıslanmanın az ya da hiç olmasına sebep olacağından birleÅŸmede aÄŸrı olur. AÄŸrı deneyiminin yinelenmesi, isteksizliÄŸi arttırır, istek olmayınca uyarılma ve ıslanma azalacağından kısır döngü sürer gider. Anlaşılacağı üzere çoÄŸunlukla durum fizyolojiktir ve kendiliÄŸinden hormonların eski düzeyine dönmesiyle düzelir, bu geçici dönemde kayganlaÅŸtırıcıların kullanımıyla aÄŸrı engellenir. Aslında seviÅŸmenin uzatılması ve uyarının arttırılması da vajina ıslanmayı arttırarak aÄŸrıyı azaltacaktır. Nadir olarak normal doÄŸum yapmış kadınlar doÄŸum kesiÅŸi (epizyotomi) bölgesindeki hassasiyet ya da o bölgede oluÅŸmuÅŸ bir enfeksiyon nedeniyle birleÅŸmede aÄŸrı yaÅŸayabilirler.Çok daha nadir olarak travma tik yaÅŸantılaÅŸan doÄŸum ve operasyonlara ikincil olarak vajinismus geliÅŸmiÅŸ olabilir, bu durum profesyonel destek gerektirir.Kadın doÄŸum uzmanınızla sorunu paylaşırsanız size uygun bir hijyenik kayganlaÅŸtırıcı önerecektir. Sorun devam ederse ayırıcı tanı için uzman yardımı almanız önemlidir.
Estetik kaygılar nedeniyle cinsellikten uzaklaÅŸan kadınlara ne önerilebilir?
Kilo alımı, deÄŸiÅŸen bedeni nedeniyle estetik kaygıları olan, kendini beÄŸenmeyen kadının eÅŸi tarafından arzulanılmayacağı endiÅŸesiyle cinsel yakınlıktan kaçınmasına sık rastlanır. Kaldı ki cinsellik sırasında da bedeniyle aşırı zihinsel meÅŸguliyeti olan kadınlar kendi hazlarını da engellerler.Biz “Siz yeni doÄŸum yaptınız, ÅŸiÅŸman olmak için daha geçerli bir nedeniniz olamaz” deriz genelde. Kadının bu haliyle de çekici görünebileceÄŸini, kadın olarak yine arzulanılabilir olduÄŸunu bilmeye ihtiyacı vardır ve bu konuda eÅŸinden geri bildirim alma ihtiyacı içindedir.ErkeÄŸin de yeni rolüyle ilgili zorlukları olabileceÄŸi, anne bebek iliÅŸkisinde dışlanmışlık hissedebileceÄŸi, yeni doÄŸum yapmış birinden cinsellik talep etmenin uygun olmayabileceÄŸi gibi kaygıları olabileceÄŸi, onun da anlaşılmayı ve desteklenmeyi bekleyebileceÄŸi gerçeÄŸi akılda tutulmalıdır. Kaygıları paylaÅŸmak sorunun çözümünü de getirecektir.
EÅŸler doÄŸumdan sonra geliÅŸebilecek cinsel sorunlarla nasıl baÅŸa çıkabilirler?
Lohusalık ve doÄŸum sonrası sürecin geçici bir dönem olduÄŸu akılda tutulmalıdır. Öncelikle eÅŸlerin daha gebelik döneminden baÅŸlayarak bazı zorlukları öngörerek cinsel yakınlaÅŸmayı sürdürmek için çaba harcamaları, cinselliÄŸi konuÅŸulabilir kılmaları önemlidir. DoÄŸumu izleyen süreç, eÅŸlerin yeni rol ve sorumluluklarına alışmaları dönemidir. Bu dönemde bebek açısından büyük ailenin yardımına kuÅŸkusuz ki gereksinilir, çiftin kalabalığa raÄŸmen evde yaÅŸam alanı yaratması, kısa süreli de olsa yalnız kalmak için çaba sarf etmesi, bebeÄŸin kendi odasının düzenlenmesi hem çift iliÅŸkisinin hem de cinsel yaÅŸamın korunmasını saÄŸlayacaktır.KuÅŸkusuz ki çocuÄŸun ihtiyaçları önemlidir, ancak bu dönemin zorlukları düÅŸünüldüÄŸünde cinsel haz kolay ulaşılabilir olma özelliÄŸi nedeniyle de kendimize zaman ayırmanın en keyifli yollarından biridir.Cinsel yaÅŸamın doktorun önerdiÄŸi zamanda baÅŸlatılması, çok fazla ertelenmemesi yararlıdır. Sorunları konuÅŸmak, gereÄŸinde yardım almak önemlidir. Cinsel iliÅŸki sıklığı hemen eski düzeye gelmeyebilir ancak, bunun kalıcı bir iÅŸlev bozukluÄŸuna dönüÅŸmesi engellenebilir. DoÄŸumdan bir yıl sonra, cinsel yaÅŸam da sorunlar devam ediyorsa cinsel tedavi uzmanından yardım alınması önerilir.
CETAD (Cinsel Eğitim Tedavi Araştırma Derneği)
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
Psikiyatrist & Psikoterapist
CETAD Antalya Bölge Temsilcisi
www.antalyaterapipsikiyatri.com
Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.
1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5
Tel: 0 (242) 316 98 99
facebook.com/antalyaterapipsikiyatri
twitter.com/DrSevilayZorlu